Sea Cat

Sea Cat
	Informacje podstawowe
Inne nazwy	GWS-20, 21, 24; Tigercat (wersja lądowa)
Rodzaj systemu	przeciwlotniczy morski
Zwalczane cele	statki powietrzne,; cele morskie
Państwo	Wielka Brytania
Wejście do służby	1962
Status systemu	wycofany
	Pociski
Naprowadzanie	radiokomendowe
Rodzaje głowic	odłamkowa
Zasięg	0,5 – 5,3 km
Pułap plot.	30 – 915 m
	System
Liczba pocisków	4 lub 3
	Radary
Śledzone cele	1
	Użytkownicy
	Wielka Brytania, Argentyna, Australia, Brazylia, Chile, Holandia, Indie, Iran, Libia, Malezja, Nowa Zelandia, Nigeria, RFN, Szwecja, Tajlandia, Wenezuela

Sea Cat – brytyjski morski przeciwlotniczy pocisk rakietowy (klasy woda-powietrze), krótkiego zasięgu, z możliwością wykorzystania go do zwalczania celów nawodnych w zasięgu widzialności. Istniała również wersja lądowa zestawu nazwana Tigercat.

Zestaw Sea Cat był pierwszym wprowadzonym do służby morskim zestawem przeciwlotniczym krótkiego zasięgu – obrony bezpośredniej okrętów.

Historia

System powstał w celu zastąpienia na okrętach działek przeciwlotniczych kalibru 40 mm Boforsa, przy minimalnych zmianach w konstrukcji okrętów^[1]. Został zaprojektowany pod koniec lat 50. przez firmę Short Brothers z Belfastu na bazie australijskiego kierowanego pocisku przeciwpancernego Malkara. Pierwszym rozwinięciem Malkary był prototypowy pocisk Green Light. Pierwsze odpalenia kierowane miały miejsce w 1960 roku, a próby na niszczycielu HMS „Decoy” typu Daring prowadzono w 1961 roku^[1]. Sea Cat w pierwszej wersji GWS-20 (Guided Weapon System Mk 20) został przyjęty na uzbrojenie Royal Navy w 1962 roku^[1].

Główną częścią systemu jest poddźwiękowy pocisk rakietowy, niewielkich rozmiarów, napędzany dwustopniowym silnikiem rakietowym na paliwo stałe. Pocisk posiada cztery skośne skrzydła w układzie krzyżowym i cztery prostokątne stateczniki na końcu. Kierowany jest zdalnie komendami radiowymi przez operatora^[1]. Głowica posiada zapalnik kontaktowy i zbliżeniowy, składała się z połączonych prętów^[1]. Pocisk wystrzeliwany jest z czteroprowadnicowej obrotowej wyrzutni przeładowywanej ręcznie^[1]. Pomiędzy parami prowadnic znajduje się antena kierowania, w wydłużonej osłonie (prowadnice i antena umieszczone są na wspólnym łożu, ruchomym w zakresie podniesienia). Dzięki małej ilości miejsca zajmowanej przez system i prostocie instalacji, był on montowany na wielu okrętach podczas modernizacji. System Sea Cat używany był z kilkoma wariantami systemu kierowania ogniem; oprócz wersji dla marynarki brytyjskiej, opisanych poniżej, istniały inne warianty eksportowe. Na eksport stosowano także lżejsze wyrzutnie trzyprowadnicowe^[1].

Wersje brytyjskie

GWS-20

Pierwsza wersja systemu, z wykrywaniem celów i naprowadzaniem wizualnym. Wyposażona była w prosty celownik tachometryczny STD (Simple Tachymetric Director). Pocisk kierowany był przez operatora posługującego się joystickiem, który obserwował przez lornetkę celownika cel i pocisk, wyposażony w flary na skrzydłach w celu lepszej jego widoczności.

Próby GWS-20 prowadzono na niszczycielu typu Daring. System następnie montowano m.in. na okrętach desantowych typu Fearless, fregatach typu Tribal (Type 81), niszczycielach rakietowych typu County, modernizowanych fregatach typu Whitby (Type 12) i Rothesay. Początkowo zamierzano uzbroić w nie modernizowane niszczyciele typu C, ostatecznie otrzymały je w 1966 tylko HMS "Cavalier" i "Caprice".

GWS-21

System GWS-21 wyposażony był w aparaturę naprowadzania CRBF (Close Range Blind Fire) z radarem Type 262 do automatycznego śledzenia celu. Dawał on możliwość ręcznego naprowadzania pocisku wspomaganego wskazaniami radaru, naprowadzania wizualnego lub przy użyciu kamery telewizyjnej.

W system GWS-21 wyposażone były fregaty typu Leander i Tribal oraz zmodernizowane krążowniki śmigłowcowe typu Tiger: HMS "Tiger" i "Blake".

GWS-22

System GWS-22 wyposażony był w pełny system kierowania ogniem MRS-3 (Medium Range System) z radarem Type 904, bazujący na amerykańskim systemie Mk.56. Umożliwiał on automatyczne naprowadzanie pocisku (ACLOS - Automatic, Command Line-Of-Sight). Poza tym, mógł operować w trybie ręcznego naprowadzania wspieranego radarem lub kamerą TV, ewentualnie wizualnego.

Instalowano go od 1972 w zamian za dotychczasowe systemy na większości fregat typów Leander i Rothesay i niszczycieli typu County w ramach modernizacji w latach 70., a także na lotniskowcu HMS „Hermes”.

GWS-24

Ostatnia brytyjska wersja systemu, używała systemu kierowania ogniem WSA-4 z radarem Type 912.

System ten przenosiły tylko fregaty Typu 21 (Amazon).

Tigercat

Tigercat był lądową adaptacją systemu Sea Cat, zbudowaną w oparciu o trzypociskową wyrzutnię na przyczepie, holowaną przez samochód Land Rover. Druga przyczepa przewoziła urządzenia kierowania.

Tigercat używany był w Wielkiej Brytanii jedynie przez 48. Dywizjon osłony lotnisk RAF w latach 1967–1978. Ponadto, system był eksportowany do Argentyny, Indii, Iranu, Jordanii i Kataru.

Służba

System Sea Cat był montowany na wymienionych typach okrętów brytyjskich, a ponadto eksportowany do kilkunastu krajów. Szybko jednak stał się przestarzały z powodu rosnących prędkości samolotów i wprowadzenia ponaddźwiękowych pocisków przeciwokrętowych, latających na małej wysokości. Modernizacje systemu kierowania ogniem jedynie częściowo poprawiły sytuację.

Pomimo przestarzałości, Sea Cat był nadal szeroko używany na okrętach brytyjskich podczas wojny o Falklandy/Malwiny w 1982, będąc jedynym uzbrojeniem przeciwlotniczym części użytych okrętów. Podczas tej wojny został po raz pierwszy zastosowany bojowo^[1]. Będąc prostszy, cechował się jednak większą sprawnością operacyjną od nowszych systemów Sea Dart i Sea Wolf oraz zdolny był do większej gęstości ognia. Używany był głównie system w wersjach GWS-22 i GWS-24 (na fregatach typu 21), a także starszej GWS-20 na okrętach desantowych typu Fearless. Na ok. 80 wystrzeleń prawdopodobnie zestrzelono za jego pomocą jeden samolot argentyński IAI Dagger (21 maja 1982, z fregaty „Argonaut” lub „Plymouth”)^[2]^[a]. Wystrzeliwane pociski jednak zmniejszały efektywność lotnictwa^[2]. Wkrótce po wojnie Sea Cat został wycofany ze służby brytyjskiej i zastąpiony przez zestawy artyleryjskie obrony bezpośredniej Phalanx i Goalkeeper.

Oprócz okrętów brytyjskich, Sea Cat był montowany m.in. na szwedzkich niszczycielach typu Östergötland w miejsce działek 40 mm, australijskich niszczycielach eskortowych typu River (GWS-21) i argentyńskim krążowniku "General Belgrano". Ogółem używało go 17 państw: Wielka Brytania, Argentyna, Australia, Brazylia, Chile, Holandia, Indie, Indonezja, Iran, Libia, Malezja, Nowa Zelandia, Nigeria, RFN, Szwecja, Tajlandia, Wenezuela^[b].

Dane taktyczno-techniczne

Zasięg: od 0,5 do 5,3 km (inne dane: do 5,5 km^[1])
Pułap: od 30 do 915 m (100 do 3000 stóp)^[1]
Prędkość: 0,8 Ma
Długość: 1,48 m^[1]
Rozpiętość: 0,65 m^[1]
Średnica kadłuba: 0,22 m (inne dane: 0,19 m^[1])
Masa: 68 kg^[1]
Masa głowicy bojowej: 18 kg (inne dane: 10 kg^[1])

Uwagi

↑ Zestrzelenie 21 maja przypisywane jest jednak w części źródeł pociskowi Sea Wolf fregaty „Broadsword” (Christopher Chant: Air War in the Falklands 1982. Osprey Publishing, 2001, s. 62, 91, seria: Osprey Combat Aircraft. 28. ISBN 1-84176-293-8. (ang.).)
↑ Lista 16 państw według A fully illustrated guide to Naval Surface-to-Air Missiles. „War Machine”. vol. 6 (64), s. 1265, 1984. , ponadto Indonezja na zakupionych później fregatach typu Tribal (Jane’s Fighting Ships 1996-97. Richard Sharpe (red.). Londyn: 1986, s. 310.)

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o A fully illustrated guide to Naval Surface-to-Air Missiles. „War Machine”. vol. 6 (64), s. 1265, 1984. (ang.).
↑ ^a ^b A fully illustrated guide to Naval Surface-to-Air Missiles. „War Machine”. vol. 6 (64), s. 1268, 1984. (ang.).

Bibliografia

Jacek Krzewiński: "Royal Navy 1950-1994", Warszawa 1995, ISBN 83-902554-8-0
Serwis NavWeaps
A fully illustrated guide to Naval Surface-to-Air Missiles. „War Machine”. vol. 6 (64), s. 1265, 1984. Londyn: Orbis Publishing. (ang.).

[3] Zestrzelenie 21 maja przypisywane jest jednak w części źródeł pociskowi Sea Wolf fregaty „Broadsword” (Christopher Chant: Air War in the Falklands 1982. Osprey Publishing, 2001, s. 62, 91, seria: Osprey Combat Aircraft. 28. ISBN 1-84176-293-8. (ang.).)

[4] Lista 16 państw według A fully illustrated guide to Naval Surface-to-Air Missiles. „War Machine”. vol. 6 (64), s. 1265, 1984. , ponadto Indonezja na zakupionych później fregatach typu Tribal (Jane’s Fighting Ships 1996-97. Richard Sharpe (red.). Londyn: 1986, s. 310.)

[warmachine-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o A fully illustrated guide to Naval Surface-to-Air Missiles. „War Machine”. vol. 6 (64), s. 1265, 1984. (ang.).

[warmachine2-2] A fully illustrated guide to Naval Surface-to-Air Missiles. „War Machine”. vol. 6 (64), s. 1268, 1984. (ang.).

[1]

[2]

[a]

[b]